Przemoc – informacje ogólne
Przemoc domowa – to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:
- narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
- naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
- powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienia i krzywdy,
- ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
- istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
Osobą dotkniętą przemocą domową należy przez to rozumieć:
- małżonka, także w przypadku gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
- wstępnych i zstępnych oraz ich małżonków,
- rodzeństwo oraz ich wstępnych, zstępnych i ich małżonków,
- osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
- osobę pozostającą obecnie lub w przyszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
- osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
- osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania,
- małoletniego – wobec których jest stosowana przemoc domowa.
Osoba stosująca przemoc domową – to pełnoletni, który dopuszcza się przemocy domowej wobec osób wymienionych wyżej
Świadek przemocy domowej – należy przez to rozumieć osobę, która posiada wiedzę na temat stosowania przemocy domowej lub widziała akt przemocy domowej.
Przez osobę doznającą przemocy domowej należy także rozumieć małoletniego będącego świadkiem przemocy domowej wobec osób wymienionych wcześniej.
Najczęstsze formy przemocy w domowej to:
- fizyczna – naruszenie nietykalności fizycznej. Przemoc fizyczna to wszelkiego rodzaju działania, zachowania wobec drugiej osoby powodujące uszkodzenie ciała lub niosącym takie ryzyko, np. popychanie, szarpanie, ciągnięcie, szturchanie, klepanie, klapsy, ciągnięcie za uszy, włosy, szczypanie, kopanie, bicie ręką, pięścią, uderzenie w twarz, przypalanie papierosem, duszenie, topienie, pozostawienie w niebezpiecznym miejscu, nie udzielenie niezbędnej pomocy, krępowanie ruchów, itp.;
- psychiczna – naruszenie godności osobistej. Przemoc psychiczna zawiera przymus i groźby np. wyśmiewanie opinii, poglądów, przekonań, religii, pochodzenia, narzucanie swojego zdania, obrażanie, wyzywanie, osądzanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, szantażowanie, grożenie, nieliczenie się z uczuciami, krzyczenie, oskarżanie, obwinianie, izolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami, lekceważenie, wymuszanie posłuszeństwa itp.;
- seksualna – naruszenie intymności. Przemoc seksualna polega na zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli np. wymuszanie pożycia, obmacywanie, gwałt, zmuszanie do niechcianych praktyk seksualnych, sadyzm w pożyciu, nieliczenie się z partnerką/partnerem, komentowanie szczegółów anatomicznych, ocenianie sprawności seksualnej itp. Przymus może polegać na bezpośrednim użyciu siły lub emocjonalnym szantażu;
- ekonomiczna – naruszenie własności. Przemoc ekonomiczna wiąże się z celowym niszczeniem czyjejś własności, pozbawianiem środków lub stwarzaniem warunków w których nie są zaspokajane niezbędne potrzeby np. niszczenie rzeczy, włamanie do zamkniętego osobistego pomieszczenia, kradzież, używanie rzeczy bez pozwolenia, zabieranie pieniędzy, dysponowanie czyjąś własnością, zaciąganie pożyczek „na wspólne konto”, sprzedawanie osobistych lub wspólnych rzeczy bez uzgodnienia, zmuszanie do spłacania długów itp.;
- zaniedbanie – naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich. Jest formą przemocy ekonomicznej i oznacza np. nie dawanie pieniędzy na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, uniemożliwianie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb tj. mieszkania, kuchni, łazienki, łózka itp.
Przemoc domowa rzadko bywa zjawiskiem incydentalnym, jednorazowym. Często ma dłuższą historię, zjawisko przemocy charakteryzuje się cyklicznością następowania po sobie określonych faz:
- faza narastania napięcia charakteryzuje się wzrostem napięcia i agresji u sprawcy. Sprawca przemocy staje się drażliwy, każdy drobiazg wywołuje jego złość, poirytowanie, prowokuje kłótnie i staje się coraz bardziej niebezpieczny. Reakcją osoby doświadczającej przemocy jest zazwyczaj chęć opanowania sytuacji za każdą cenę, próbuje uspokoić sprawcę, spełnia jego zachcianki i dokładnie wywiązuje się ze swoich obowiązków. Zdarza się, że w momencie, kiedy napięcie staje się nie do zniesienia, ofiara sama wywołuje awanturę, żeby „mieć to już za sobą”;
- faza gwałtownej (tzw. ostrej) przemocy charakteryzuje się wybuchem agresji u sprawcy. Wybuch wywołuje najczęściej jakiś drobiazg. Sprawca staje się gwałtowny, niebezpieczny, traci kontrolę nad zachowaniem. Poza przemocą fizyczną używa również innych jej form. Po zakończeniu wybuchu agresji ofiara jest w szoku, odczuwa wstyd, przerażenie, bezsilność. Ofiara zaczyna szukać pomocy;
- faza miodowego miesiąca charakteryzuje się skruchą ze strony sprawcy, który stara się znaleźć jakieś wytłumaczenie dla tego, co zrobił. Obiecuje, że nigdy się to nie powtórzy, próbuje zdobyć przebaczenie i ponowne zaufanie ofiary. Pod wpływem zapewnień sprawcy oraz zmiany jego postępowania, ofiara zaczyna wierzyć w jego przemianę i jednorazowy charakter przemocy. Sprawca czuje się bezkarnie i utwierdza się w przekonaniu, że następnym razem również uzyska przebaczenie. Prawdziwe zagrożenie, jakie niesie za sobą faza „miodowego miesiąca” jest związane z tym, że przemoc w następnym cyklu jest zazwyczaj gwałtowniejsza, okresy „miodowego miesiąca” stają się coraz krótsze, w końcu zanikają.
Osobie doznającej przemocy domowej udziela się bezpłatnej pomocy, w szczególności w formie:
- poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego;
- interwencji kryzysowej i wsparcia;
- ochrony przed dalszym krzywdzeniem, przez uniemożliwienie osobie stosującej przemoc domową korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania z osobą doznającą przemocy domowej oraz zakazanie kontaktowania się i zbliżania się do osoby doznającej przemocy domowej;
- zapewnienia osobie doznającej przemocy domowej bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla osób doznających przemocy domowej;
- badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy domowej oraz wydania zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie;
- zapewnienia osobie doznającej przemocy domowej, która nie ma tytułu prawnego do lokalu zajmowanego wspólnie z osobą stosującą przemoc domową, pomocy w uzyskaniu mieszkania
—————————————
—————————————
Nowy poradnik dla rodziców 2023 (pdf)
—————————————
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2024-2028 (pdf)
—————————————
Osobisty plan awaryjny dla osób doświadczających przemocy domowej w czasie epidemii koronawirusa (pdf)
—————————————
Informator o działaniach podejmowanych na rzecz osób stosujących przemoc domową (pdf)
—————————————
Baza instytucji publicznych i niepublicznych udzielających pomocy i wsparcia osobom uwikłanym w przemoc w rodzinie stan na 1 lutego 2023 r. – Małopolska (xls)
Rejestr jednostek poradnictwa specjalistycznego w woj. małopolskim (xls)
Wykaz ośrodków interwencji kryzysowej (pdf)
Wykaz specjalistycznych ośrodków wsparcia ofiar przemocy w rodzinie (pdf)
Wykaz placówek tymczasowego schronienia-2023 (pdf)
Wykaz podmiotów realizujących programy psychologiczno-terapeutyczne dla osób stosujących przemoc w rodzinie (pdf)
Wykaz podmiotów realizujących programy korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc w rodzinie (pdf)
—————————————
Z uwagi na to, że podczas wakacji wzrasta ryzyko wykorzystania seksualnego dzieci Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej 15 lat przygotowała kampanię „Bezpieczne wakacje”.
Więcej informacji na www.pkdp.gov.pl/